Khi nói đến sức khỏe đôi mắt, hầu hết chúng ta thường nghĩ ngay đến tuổi tác là nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về thị lực. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố khác cũng đóng góp vào sự suy giảm thị lực và các vấn đề về mắt. Hiểu rõ về những tác nhân này giúp bạn có thêm biện pháp phòng tránh và bảo vệ đôi mắt của mình. Dưới đây là 6 tác nhân quan trọng ảnh hưởng đến đôi mắt mà bạn cần biết.
1) Dán mắt vào màn hình cả ngày
Trong kỷ nguyên của công nghệ số hiện đại, phần lớn mọi người dành ít nhất 6 giờ mỗi ngày để ngắm nhìn màn hình của các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại thông minh và máy tính bảng. Thói quen này có thể khiến bạn gặp phải nguy cơ mắc phải hội chứng mệt mỏi mắt kỹ thuật số (Digital Eye Strain - DES), với các triệu chứng như đau mỏi mắt và nhìn mờ.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến DES là việc giảm tần suất chớp mắt khi sử dụng các thiết bị điện tử, làm cho mắt trở nên khô và cảm giác xốn. Thêm vào đó, việc đọc văn bản trên màn hình đòi hỏi mắt phải làm việc nhiều hơn so với đọc trên giấy, do các ký tự kỹ thuật số được tạo nên từ nhiều điểm ảnh nhỏ, làm cho chúng kém rõ ràng hơn.
Ttheo chuyên gia đo thị lực Jeffrey Anshel từ Carlsbad, Hoa Kỳ, các triệu chứng của hội chứng mệt mỏi mắt kỹ thuật số (DES) thường sẽ biến mất sau khi ngừng sử dụng màn hình điện tử. Để phòng tránh nguy cơ mắc phải hội chứng này ngay từ đầu, bạn có thể áp dụng quy tắc "20:20:20": cứ mỗi 20 phút, hãy nhắm mắt lại hoặc chuyển ánh nhìn ra xa khoảng 20 feet (tương đương khoảng 6 mét) trong ít nhất 20 giây.
2) Sử dụng kính áp tròng cả ngày
Kéo dài thời gian sử dụng kính áp tròng có thể dẫn đến việc tích tụ bụi bẩn, chất nhầy, protein và khoáng chất trong mắt, không chỉ làm giảm thị lực mà còn gây ra cảm giác khô và xốn mắt. Một cách đơn giản để kiểm tra liệu kính áp tròng có phải là nguyên nhân của việc giảm thị lực hay không là thử chuyển sang đeo kính gọng; nếu thị lực cải thiện, có nghĩa là kính áp tròng của bạn cần được làm sạch. Vì vậy, người đeo kính áp tròng, kể cả những loại có chất lượng cao, cần phải vệ sinh chúng hàng ngày và thay thế định kỳ theo khuyến nghị của nhà sản xuất.
Chuyên gia về kính áp tròng Susan Resnick ở New York nói rằng, hầu hết các loại kính áp tròng hiện nay đều được thiết kế để được thay mới định kỳ mỗi ngày, mỗi tuần hoặc mỗi tháng. Trong số đó, kính áp tròng thay hàng ngày được coi là loại kính an toàn và sạch sẽ nhất, giúp duy trì thị lực rõ ràng và ổn định.
3) Xước giác mạc
Xước giác mạc xảy ra khi lớp bề mặt trong suốt giúp bảo vệ mắt bị tổn thương. Mặc dù tình trạng này có thể nghe nguy hiểm và đau đớn, đôi khi nó chỉ gây ra các triệu chứng như nhìn mờ, mắt đỏ, hoặc cảm giác có vật lạ như hạt cát trong mắt. Các triệu chứng này thường không xuất hiện ngay lập tức mà phải vài giờ sau khi giác mạc bị tổn thương.
Nếu bạn nghi ngờ mình bị xước giác mạc, điều quan trọng là phải đến gặp bác sĩ nhãn khoa để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Trong hầu hết trường hợp, một vết xước nhỏ trên giác mạc sẽ tự khỏi trong vài ngày. Tuy nhiên, để ngăn chặn rủi ro nhiễm trùng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhỏ mắt có chứa kháng sinh, hoặc thuốc nhỏ mắt chứa steroid để giảm viêm và phòng ngừa nguy cơ hình thành sẹo, điều có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
Xem thêm: Tuổi tác ảnh hưởng thế nào tới thị lực của bạn?
4) Thị lực kém trong thai kỳ
Trong quá trình mang thai, nhiều phụ nữ gặp phải các vấn đề về thị lực như mờ mắt và song thị (hiện tượng nhìn thấy đôi khi nhìn vào một vật). Các thay đổi hormone trong thời kỳ thai kỳ ảnh hưởng đến chất lỏng ở phía sau giác mạc, dẫn đến sự biến đổi về hình dạng và độ dày của giác mạc. Điều này có thể khiến một số phụ nữ mang thai trải qua tình trạng cận thị hoặc viễn thị tạm thời, tuy nhiên, thị lực thường sẽ phục hồi sau khi sinh. Bên cạnh đó, tình trạng khô mắt và nhìn mờ cũng là những triệu chứng phổ biến, làm cho việc đeo kính áp tròng trở nên không thoải mái cho các bà mẹ trong tương lai.
5) Đang trong quá trình sử dụng thuốc
Các loại thuốc như điều hòa huyết áp, chống trầm cảm, và kháng histamine thường gây ra tình trạng khô mắt bởi chúng có thể làm giảm sản xuất nước mắt hoặc thay đổi cấu trúc của nước mắt, khiến cho nó bay hơi nhanh chóng. Các biểu hiện thường gặp bao gồm cảm giác có vật lạ trong mắt, nhìn mờ, đau mắt, đỏ mắt, và tăng tiết nước mắt. Bên cạnh đó, một số bệnh lý như viêm khớp mãn tính và tiểu đường cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc phải tình trạng khô mắt.
Theo giáo sư nhãn khoa Marguerite McDonald từ Đại học Tulane (Mỹ), nếu tình trạng khô mắt không được cải thiện sau khi đã cố gắng tránh xa các nguồn gây khô mắt (như gió và khói bụi) và sử dụng nước mắt nhân tạo, bệnh nhân cần phải gặp bác sĩ để được kiểm tra. Tình trạng khô mắt không được điều trị có thể dẫn đến nhiễm trùng và thậm chí mất thị lực vĩnh viễn.
6) Bệnh tăng nhãn áp
Bệnh tăng nhãn áp diễn ra do sự tích tụ chất lỏng dư thừa trong mắt, tạo ra áp suất lên dây thần kinh thị giác - bộ phận quan trọng chuyển tải hình ảnh từ võng mạc đến não. Dây thần kinh thị giác, gồm nhiều dây thần kinh nhỏ, một khi bị tổn thương có thể dẫn đến hình thành điểm mù, ảnh hưởng lớn tới khả năng thị giác.
Một điểm đáng chú ý là bệnh tăng nhãn áp thường không xuất hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo sớm nào. Điều này có nghĩa là, vào thời điểm bệnh nhân nhận thấy sự thay đổi trong thị lực, họ có thể đã mất một phần thị lực mà không thể phục hồi. Vì lý do này, các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng mọi người trong độ tuổi từ 18 đến 60 nên thực hiện kiểm tra thị lực định kỳ mỗi hai năm một lần, trong khi những người trên 60 tuổi nên được kiểm tra hàng năm. Việc kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời bệnh tăng nhãn áp, một tình trạng có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho thị giác.
Mắt là cửa sổ tâm hồn và cũng là một trong những cơ quan quan trọng nhất của cơ thể, giúp chúng ta kết nối với thế giới xung quanh. Tuy nhiên, ngoài tuổi tác, có nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thị lực của bạn, từ ánh sáng xanh của thiết bị điện tử, tia UV mặt trời, ô nhiễm không khí, chế độ ăn uống thiếu hụt dinh dưỡng, hút thuốc, đến stress và thiếu ngủ. Nhận thức và hiểu biết về các tác nhân này là bước đầu tiên quan trọng để bảo vệ và duy trì sức khỏe cho đôi mắt của bạn. Đừng quên thực hiện các biện pháp phòng tránh cũng như kiểm tra thị lực định kỳ để đảm bảo mắt của bạn luôn được bảo vệ tốt nhất.
